COVID-19 có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế Việt Nam cũng như tình hình đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Đặc biệt trong bối cảnh các nhà đầu tư từ vùng dịch không thể về Việt Nam hoạt động bình thường hoặc bị cách ly trong thời gian nhất định. Hệ lụy của vấn đề này là các giao dịch, hợp đồng mua bán giữa các bên không thể thực hiện được. Đây là nguyên nhân dẫn đến những tranh chấp pháp lý thời hậu dịch.
Vì vậy, việc tìm hiểu các quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này, cụ thể là pháp luật liên quan đến sự kiện bất khả kháng là vô cùng quan trọng. Dịch bệnh như thế này có được coi là sự kiện bất khả kháng trong giao dịch thương mại được quy định trong Pháp luật Việt Nam không?
Khái quát chung
Theo khoản 1 Điều 156 BLDS 2015: “Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan, khó lường trước được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp và khả năng cần thiết”.
Theo đó, sự kiện bất khả kháng phải đáp ứng đủ ba điều kiện:
- Mục tiêu (1): Sự kiện này có thể là một sự kiện tự nhiên như thiên tai (lũ lụt, hạn hán, sóng thần), chiến tranh hay do con người gây ra .v.v.
- Không lường trước được (2): Là những sự kiện xảy ra hoàn toàn độc lập, không theo ý muốn của các bên và các bên không nghĩ là có thể xảy ra.
- Không thể thực hiện được (3): Không thể khắc phục được hậu quả của sự kiện đó mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp và sự cho phép cần thiết.
Vì vậy, cần phân tích xem dịch COVID-19 có đủ 3 điều kiện nêu trên hay không thì mới được coi là sự kiện bất khả kháng.
Trong bối cảnh hiện tại của dịch COVID-19, việc các cơ quan chức năng ban hành lệnh không cho phép hoạt động và kiểm dịch bao gồm các hoạt động lưu thông hàng hóa, người và dịch vụ giữa một số khu vực bị ảnh hưởng hoặc có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh được coi là đáp ứng các yêu cầu của Mục tiêu (1) và Không lường trước được (2) vì đây là quyết định của cơ quan quản lý nhà nước. Từ đó dễ dẫn đến điều kiện thứ ba là Không thể thực hiện được (3).
Trong trường hợp của COVID-19, các điều kiện (1) và (2) là tương đối rõ ràng và không gây tranh cãi. Tuy nhiên, điều kiện Không thể thực hiện (3) sẽ là tranh chấp pháp lý chính vì các bên phải chứng minh rằng không thể khắc phục được tình trạng đó mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng của mình.
Trong trường hợp COVID-19 được coi là sự kiện bất khả kháng thì bên vi phạm sẽ không phải chịu trách nhiệm pháp lý.
Các doanh nghiệp nước ngoài bị ảnh hưởng bởi COVID-19 nên ứng phó như thế nào?
Các doanh nghiệp nước ngoài từ các quốc gia sau có thể bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh: Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore và các quốc gia có thể khác.
Như đã phân tích ở trên, điều quan trọng nhất trong trường hợp nghĩa vụ hợp đồng không thể thực hiện được là phải chứng minh được cả 3 điều kiện bất khả kháng do pháp luật quy định, trong đó đặc biệt lưu ý đến yếu tố khá định tính và nặng về khả năng thu. bằng chứng là “Không thể thực hiện (3)”.
Theo đó, các doanh nghiệp nước ngoài bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh cần thực hiện các bước sau để đảm bảo quyền lợi của mình:
- Thông báo cho đối tác về những khó khăn trong việc thực hiện hợp đồng
Bên không thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng cần thông báo kịp thời cho bên kia về việc thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng của mình để giảm thiệt hại tối đa.
-
Thương lượng lại hợp đồng
Việc thương lượng lại hợp đồng đối với phần nghĩa vụ có thể không thực hiện được do dịch COVID-19. Đây nên là lựa chọn ưu tiên đầu tiên trước khi tính đến các hành động pháp lý.
- Thu thập thêm bằng chứng cho yếu tố thứ ba quan trọng và gây tranh cãi “Không thể thực hiện”
Doanh nghiệp nên lưu giữ bằng chứng rằng họ đã thực hiện mọi biện pháp cần thiết nhưng vẫn không thể thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng. Việc lưu giữ bằng chứng này là rất quan trọng để xác định tình trạng bất khả kháng “Không thể thực hiện được” theo quy định của pháp luật.
- Những lưu ý về hợp đồng thương mại tương lai liên quan đến sự kiện bất khả kháng:
Pháp luật Việt Nam hiện hành quy định chung về những sự kiện được coi là sự kiện bất khả kháng. Vì vậy, khi soạn thảo hợp đồng, các bên cần có điều khoản cụ thể, xác định rõ sự kiện bất khả kháng và nghĩa vụ thông báo của bên vi phạm khi sự kiện bất khả kháng xảy ra.
Trên đây là những thông tin do VIArb tổng hợp về tranh chấp pháp lý trong bối cảnh COVID-19. Tại những bài viết lần tới, VIArb sẽ phân tích từng trường hợp cụ thể gắn với các giải pháp tranh chấp thay thế ADR bao gồm Trọng tài và Hòa giải. Để được cập nhật các bài viết mới nhất, quý độc giả hãy email tới địa chỉ email: admin@viarb.vn hoặc hotline: +84-28-38232648
